LISA                        ADVERTEREN                       REVIEWS                       WORKSHOP                        DISCLAIMER                        CONTACT

TAFELTERREIN

Met dit rekenspel oefenen leerlingen zowel de tafelsommen als het berekenen van oppervlakte. En dat alles terwijl ze samen met een klasgenoot een dobbelspel spelen.

De uitleg is weergegeven in bovenstaande video. Je hoeft dus zelf niets uit te leggen. Wil je het voor je leerlingen nog wat gemakkelijker maken, of het spel als huiswerkopdracht mee geven, gebruik dan onderstaand werkblad.

Klik hier om Werkblad Tafelterrein te downloaden.

REKENFEITEN BINGO

Met deze rekenbingo oefenen de leerlingen allerlei rekenfeiten door elkaar. Ze oefenen met parate kennis van tijdsaanduidingen, procenten, breuken, maanden, nummers in andere talen en natuurlijk ook de gewone sommen.

Tip! Deze activiteit is natuurlijk het allerleukst in de klas, maar ook hartstikke geschikt om tijdens de lockdown in het thuisonderwijs in te zetten. Deel het bestand dan via beeldscherm-delen met je leerlingen tijdens een digitale vergadering. Iedereen behalve de leerkracht heeft de microfoon uit. Heeft iemand bingo? Dan mag de microfoon aan en mag diegene lekker hard BINGO! roepen.

Klik hier om Rekenfeiten Bingo 1 te downloaden.
Klik hier om Rekenfeiten Bingo 2 te downloaden.

TAFELS OEFENEN: TIEN TIPS

Over het belang van het oefenen van de tafels in groep 4, 5 en 6 hoef ik hier niks uit te leggen, dat is duidelijk. Dat het valt of staat met oefenen, oefenen, oefenen, weten we ook allemaal. Maar hoe pakken we het aan en passen we het in ons rooster in? Die vraag levert de meeste problemen op.

Daarom vandaag tien tips en handige downloads om ervoor te zorgen dat het oefenen van de tafelsommen een succes gaat worden in jouw klas.

1. Vertrouw niet op de rekenmethode.

In veel rekenmethodes staat wel dat ze het automatiseren van de tafels (en andere sommen) aanbieden, maar in de praktijk is dat nooit genoeg. Vertrouw dus niet blindelings op je rekenmethode en zet extra automatiseringsoefeningen in.

2. Eerst begrijpen, dan stampen.

Tafeltjes uit het hoofd kennen, is één ding. Is er echter geen begrip van vermenigvuldigen, dan blijft het een trucje en niets meer. Zorg er dus voor dat je leerlingen eerst begrijpen wat een vermenigvuldiging is en er één uit een contextopgave kunnen halen en ga daarna aan de slag met het automatiseren van de rekenfeiten.

3. Doe het samen met de ouders.

Klassikaal oefenen is effectief, individueel oefenen is nog effectiever. Dagelijks individueel oefenen met zo’n 28 kinderen in de klas is onmogelijk, maar dagelijks oefenen met zo’n twee kinderen in de thuissituatie is best goed te doen. Betrek de ouders dus bij het oefenen van de tafeltjes. Belangrijk is wel dat de ouders weten waarom en hoe het moet.

Wil je de ouders informeren en overtuigen met tafelsommen aan de slag te gaan? Ik maakte er een ouderbrief voor.

Klik hier om de ouderbrief 'tafels oefenen' te downloaden.

4. Wacht niet tot groep 5.

Het automatiseren van de tafeltjes wordt op veel scholen als een verantwoordelijkheid van de leerkracht van groep 5 gezien. Toch wordt de basis van het vermenigvuldigen echt al in groep 4 gelegd. Daar wordt de basis al gelegd met de tafels van 1, 2, 3, 4, 5 en 10. Alleen als deze basis stevig zit, kan de leerkracht van groep 5 aan de slag met de veel moeilijkere sommen van de tafels van 6, 7, 8 en 9. Begin dus in groep 4 al flink met inoefenen.

5. Stop niet na groep 5.

Juist in groep 6 is het belangrijk om de tafels te blijven oefenen, zodat de geautomatiseerde kennis niet verloren gaat. Hoe steviger die kennis zit, hoe meer kinderen er op de lange termijn aan zullen hebben. Houd er in groep 6 ook rekening mee dat er nog steeds kinderen zullen zijn die de tafels niet beheersen en oefen extra met hen.

6. Gebruik die verloren momenten.

Wanneer ik de tafeltjes extra oefen? Elke dag staat het in de dagopening een paar minuten op het lesrooster. In de praktijk oefen ik echter nog veel meer. Ik zet elk verloren moment in om eventjes te oefenen. Denk aan het wachten op de langzame opruimers in de leswisseling, die twee minuutjes aan het einde van de dag, voordat de bel gaat, enz. Die momenten gebruik ik voor de tafeltjes. Gewoon even klassikaal dreunen, meestal met een klapritme erbij of rappend, maar in essentie is het gewoon dreunen.

7. Zorg voor een goede balans tussen leerzaam en leuk.

Alleen maar sommen opdreunen of werkbladen volschrijven is niet leuk en absoluut niet motiverend. Zorg er dus voor dat je af en toe een spelletje toevoegt waarin de kinderen profijt hebben van hun geautomatiseerde kennis, zodat ze weten waarvoor ze het doen. Sla echter ook niet door in het doen van spelletjes. Zeker veel klassikale spelletjes (denk aan het gooien van een bal) zijn weinig effectief, omdat elk kind maar één of een paar keer aan de beurt komt.

8. Houd de voortgang bij.

Zelf pak ik het als volgt aan: elke leerling krijgt van mijn een stickerkaart. Zodra ze een tafeltje beheersen, krijgen ze er een sticker opgeplakt. Zijn alle tafels beheerst en kent een leerling ze ook gemixt, dan krijgen ze een tafeltjesdiploma.

Hoe ik dat bijhoud? Ik vraag een leerling (die denkt een tafel te beheersen) individueel heel snel die tafel af. Wanneer ik dat doe? Tijdens de inloop, terwijl we het jeugdjournaal kijken, tijdens het buitenspel, enz.

Klik hier om een tafeltjes stickerkaart te downloaden.

Klik hier om een tafeltjes diploma te downloaden.

9. Het is niet voor iedereen.

Het automatiseren van de tafelsommen is niet voor iedereen weggelegd. Veel zwakke rekenaars zullen je juist verbazen met hoe goed ze de sommen uit hun hoofd kunnen leren, andere leerlingen zullen er moeite mee blijven houden. Zeker van kinderen met dyslexie, dyscalculie, een automatiserings- of rekenprobleem kun je niet verlangen dat ze de tafels ooit allemaal uit hun hoofd leren. Deze kinderen zijn bij een andere aanpak gebaat.

10. Deel niet zomaar tafelkaarten uit.

Voor kinderen die moeite hebben met het automatiseringsproces, kan een spiekkaart helpen. Zelf geef ik ze echter niet zomaar een kaart met alle honderd sommen erop. Elke som die ze wél geautomatiseerd hebben, haal ik namelijk van de kaart af. Zo is het voor hen meteen inzichtelijk als ze groeien, omdat er dan lege plekken ontstaan op de kaart. Mijn ervaring is dat ze het heel fijn vinden om te zien dat er veel minder sommen zijn die ze niet kennen dan wel! Haal je namelijk alleen al de tafels van 1, 2, 5 en 10 weg en hun omkeringen, dan blijven er nog maar 40 moeilijke sommen over.

DOE DE TAFEL-WISSEL

Op zoek naar een eenvoudig spel om de tafels te oefenen? Doe de tafel-wissel.

Voorbereiding
Schrijf de uitkomsten van de te oefenen tafel op post-its. Zorg voor zeker dubbel zoveel post-its als leerlingen en verdeel ze willekeurig over de tafels van jouw leerlingen.

Tip! Dit kunnen de kinderen ook prima zelf voorbereiden.

Het spel
Noem de sommen van de te oefenen tafel in willekeurige volgorde op. De leerlingen houden de kaartjes op hun tafel goed in de gaten. Horen ze een som waarvan zij de uitkomst hebben, dan plakken ze dat kaartje snel op de tafel van klasgenoot. Voer het tempo op om het spel uitdagender te maken.

LEVEND SOMMEN MEMORY

Enkele weken geleden bedacht ik spontaan een nieuw rekenspelletje. Misschien bestaat het al, maar voor mij en mijn leerlingen was het nieuw. Gezellig om de dag mee af te sluiten of wanneer je een keer een paar minuten over hebt.

Twee kinderen gaan naar de gang. Voor alle overige kinderen schrijf je een som op een post-it. Je zorgt ervoor dat er steeds twee sommen op dezelfde uitkomst uitkomen. Bij een oneven leerlingaantal, speel je zelf ook mee.

Je laat de kinderen door de klas lopen en hun maatje met dezelfde uitkomst zoeken. Zo moeten de kinderen elkaars sommen al eens uitrekenen en controleer je of er ook echt steeds twee dezelfde uitkomsten zijn.

De twee spelers op de gang komen terug. Zij gaan nu memory spelen. Ze wijzen om beurten twee kinderen aan die beiden hun som oplezen. Komen de sommen op dezelfde uitkomst uit, dan hebben ze een punt. Zo niet, dan gaat de beurt naar de ander. Kinderen waarvan de uitkomsten al gematcht zijn, die plakken de post-it op hun hoofd, zodat duidelijk is dat zij al zijn geweest. Degene met de meeste punten wint.

MIX EN KOPPEL TAFELTJES

Met deze coöperatieve werkvorm oefen je de tafeltjes op een speelse, maar ook leerzame manier. En het enige wat je nodig hebt zijn muziek en stickerpapier.

Schrijf voorafgaand aan de rekenles evenveel tafelsommen op stickerpapier als er leerlingen in je klas zitten. Deel aan het begin van de activiteit de stickers uit en plak ze op de trui van je leerlingen. De eerste opdracht is dat ze hun eigen som uitrekenen en onthouden. Controleer dit klassikaal.

Daarna zet je de muziek op en laat je de kinderen door de klas lopen. Op het moment dat de muziek stopt vormen de kinderen een tweetal met degene die het dichtstbij staat. Ze lossen dan de som van de ander op (en die controleert het antwoord). En als de muziek weer start, begint het weer opnieuw. Als afsluiting laat je een paar kinderen een som herhalen die ze geleerd hebben.

Nog een leuke variatietip: laat de kinderen de stickers ophouden en spreek hen de rest van de les of dag niet met hun naam, maar met hun uitkomst aan!

REKENOORLOG

In tegenstelling tot wat de titel van dit artikel doet vermoeden, gaat het hier niet om een bloederig tafereel waarin kinderen elkaar te lijf gaan met passers en linialen. Waar het wel om gaat, is het kaartsprl oorlogje, maar dan met speelkaarten. Je speelt het spel in tweetallen en per kind heb je een normaal kaartspel nodig (zonder de plaatjes). Hieronder beschrijf ik vier rekenvarianten op 'oorlogje'. Ze zijn oplopend in moeilijkheidsgraad van groep 1 tot groep 8, masr wel telkens met hetzelfde basisspel.

Oorlogje - gewoon

Je mengt de twee stapels kaarten door elkaar en krijgt elke speler de helft. Het is de bedoeling dat de spelers beide één kaart omdraaien. Degene met de hoogste kaart wint en krijgt beide kaarten. Dit herhaalt zich tot een van de spelers geen kaarten meer heeft. Wanneer beide kinderen trouwens dezelfde waarde omdraaien, dan moeten ze beide een staeltje van drie kaarten afpakken en daar de bovenste van omdraaien. Wie nu de hoogste kaart heeft, krijgt alle acht de kaarten.

Dit spel is geschikt om kinderen met het concept 'meer, minder of gelijk' te laten oefenen (groep 1 en 2).

Oorlogje - plus

Je speelt het spel ongeveer hetzelfde, alleen draaien de spelers nu niet één, maar twee kaarten om. De winnaar is nu degene waarbij de som van beide kaarten het hoogst is. Bij een even hoge som, geldt ook hier dat er drie kaarten ingezet moeten worden, waarvan de bovenste twee omgedraaid worden. De hoogste som daarvan wint. Je zou het spel ook met minsommen kunnen spelen.

Dit spel is geschikt om kinderen de min- en plussommen onder de twintig te laten oefenen (groep 3 en 4).

Oorlogje - keer

Je speelt het spel ongeveer hetzelfde, alleen draaien de spelers nu niet één, maar twee kaarten om. De winnaar is nu degene waarbij het product van beide kaarten het hoogst is. Bij een even hoog product, geldt ook hier dat er drie kaarten ingezet moeten worden, waarvan de bovenste twee omgedraaid worden. Het hoogste product daarvan wint.

Dit spel is geschikt om kinderen de tafeltjes te laten automatiseren (groep 5 en 6).

Oorlogje - mix

Het verschil bij dit spel is dat je hier telkens drie kaarten omdraait. Voorafgaand spreken de spelers bewerkingen af, bijvoorbeeld 'min en plus' of 'plus en keer'. Ze moeten de drie omgedraaide kaarten dan zo neerleggen dat de score het hoogst is. Bijvoorbeeld: 3x5+7 is minder waard dan 7x5+3.

Dit spel is geschikt voor het oefenen met de volgorde van bewerkingen (groep 7 en 8).

WEGVEGEN

Juf Brigitte stuurde mij een leuk idee toe om te automatiseren. Het is vooral handig voor sommen en woorden, maar eigenlijk in elk vakgebied te gebruiken. Hieronder geef ik een voorbeeld hoe je de tafeltjes ermee kunt oefenen.

Je schrijft een reeks sommen met de antwoorden erbij op het bord (bijvoorbeeld het tafeltje van 7). Je laat de sommen en antwoorden een aantal keren hardop voorlezen. Vervolgens veeg je bij een van de sommen het antwoord weg. Weer wordt de hele reeks hardop voorgelezen, maar nu moeten de leerlingen bij een som het antwoord weten. Je veegt steeds meer antwoorden weg, tot er alleen nog maar kale sommen staan. Je kunt dit spel klassikaal, maar ook individueel laten uitvoeren.

Bij taal zou je de woorden van de week met de betekenis erachter kunnen gebruiken en steeds een betekenis wegvegen en bij Engels zou je het kunnen gebruiken voor de vertalingen.

Bedankt, juf Brigitte, voor deze leuke activiteit

TAFELTJES BINGO

Tafeltjes inoefenen kan alleen maar door heel veel en heel vaak te oefenen. Om het een beetje interessant te houden, gooi ik er zo nu en dan ook een spelletje tussen.  Tafeltjesbingo is een spel waar de kinderen in mijn groep 5 helemaal dol op zijn.

Het enige wat je hoeft te doen is voor ieder kind een bingokaart uit te printen van de tafels die je al met ze behandeld hebt. Daarna lees je de sommen van die tafels in willekeurige volgorde op. En heeft iemand de kaart helemaal vol: BINGO!

Klik hier voor de bingokaarten met uitkomsten van de tafels van 1 t/m 10.

TAFELTJESDIPLOMA

Als kinderen hard hun best hebben gedaan om de tafeltjes van 1 t/m 10 uit hun hoofd te leren, en dat is gelukt, dan verdienen ze ook een beloning. Daarom heb ik een tafeltjesdiploma gemaakt.

Zelf plak ik het geprinte diploma altijd op een groter, gekleurd vel papier en laat ik de leerling het inkleuren. Daarna komt het officiële gedeelte waarbij de leerkracht en de leerling hun handtekening zetten. Waarna de trotse tafelkampioen het onder luid gejuich van de klas overhandigd krijgt.

Klik hier om het tafeltjesdiploma te downloaden.

TAFELTJES BOEKJES

De tafeltjes van 1 tot en met 10 zijn iets waar je in de middenbouw menig rekenles aan besteed. De enige manier waarop kinderen deze tafeltjes geautomatiseerd krijgen, is door er heel veel tijd in te steken.

Hoewel klassikale activiteiten, zoals spelletjes en coöperatieve werkvormen heel goed kunnen helpen bij dit automatiseringsproces, wil je de kinderen er ook zelfstandig aan laten werken. Met behulp van deze boekjes kunnen de kinderen uit jouw klas in hun eigen tempo de tafeltjes oefenen.

Klik hier om het boekje van de tafel van 2 te downloaden.

Klik hier om het boekje van de tafel van 3 te downloaden.

Klik hier om het boekje van de tafel van 4 te downloaden.

Klik hier om het boekje van de tafel van 5 te downloaden.

Klik hier om het boekje van de tafel van 6 te downloaden.

Klik hier om het boekje van de tafel van 7 te downloaden.

Klik hier om het boekje van de tafel van 8 te downloaden.

Klik hier om het boekje van de tafel van 9 te downloaden.

Klik hier om het boekje van de tafel van 10 te downloaden.

Klik hier om het boekje van de tafels 2, 3, 4, 5 en 10 te downloaden.

Klik hier om het boekje van de tafels 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 en 10 te downloaden.

IK HEB, WIE HEEFT… TAFELTJES

Ken je de werkvorm ‘Ik heb, wie heeft’? Hierin oefen je met de hele klas woordenschat, tafeltjes of andere onderwerpen die geautomatiseerd moeten worden. Ik heb twee kaartjesbladen voor de tafeltjes gemaakt.

Voorafgaand aan de activiteit druk je de kaartjes af en knip je ze uit. Kies zelf welk niveau geschikt is voor jouw leerlingen. Verdeel de kaartjes over je kinderen. Heb je minder dan 30 kinderen, dan geef je sommige kinderen er twee.

De activiteit begint bij een willekeurig kind dat door jou wordt aangewezen. Hij of zij leest voor wat er op het kaartje staat. Daar staat namelijk eerst een antwoord op, maar daarna een vraag. De leerling die op zijn kaartje het antwoord op de vraag heeft staan, is als volgende aan de beurt en lees zijn antwoord en vraag. Zo gaat het spel verder tot alle kaartjes aan de beurt zijn geweest.

Klik hier om het kaartjesblad van de tafels van 1, 2, 3, 4 en 10 te downloaden.

Klik hier om het kaartjesblad van de tafels van 5, 6, 7, 8 en 9 te downloaden.

VLIEGEN MEPPEN

Omdat het oefenen van de tafeltjes al snel saai wordt in groep 5, ben ik altijd op zoek naar ludieke werkvormen of spelletjes om de kinderen er warm voor te maken. Nu heb ik het spel 'vliegen meppen' ontdekt.

Het enige wat je nodig hebt is een groot vel papier en twee vliegenmeppers. Op het grote papier (bijvoorbeeld twee A2 vellen aan elkaar geplakt) teken je allemaal vliegen. Bij elke vlieg schrijf je een tafeltjesuitkomst. En dat is al de hele voorbereiding.

Om het spel te spelen, deel je de kinderen in twee groepen in (bijvoorbeeld: de jongens tegen de meisjes). De groepen gaan in twee rijen klaarstaan. De voorste twee van de rij krijgen allebei een vliegenmepper. Je noemt dan een tafeltjessom op, bijvoorbeeld 8x4. De eerste die de vlieg met het getal 32 heeft gemept, wint een punt voor zijn groep. Gegarandeerd succes!

Behalve voor de tafeltjesuitkomsten, zou je dit spel ook kunnen gebruiken voor allerlei andere doeleinden. Schrijf op het blad bijvoorbeeld alle woordsoorten die de kinderen kennen (werkwoord, zelfstandig naamwoord e.d.). Noem dan een woord op, en de kinderen meppen de juiste woordsoort. Er zijn eindeloos veel mogelijkheden.

SOMMENESTAFETTE

Het oefenen van de tafeltjes kan al snel saai worden, dus ik ben altijd op zoek naar creatieve manieren om met automatiseren bezig te zijn. Sommenestafette is een activiteit waarin de kinderen het automatiseren van sommen combineren met spel en beweging.

Alles wat je nodig hebt is een schoolplein en stoepkrijt. Met het stoepkrijt maak je een aantal kruizen op het schoolplein, waarachter de estafettelopers wachten. Aan de overkant schrijf je bij elk team een aantal sommen die geautomatiseerd moeten zijn.

De kinderen krijgen in plaats van een estafettestokje een stoepkrijtje. Ze rennen op en neer tot alle sommen beantwoord zijn. Het team dat als eerste alle sommen goed beantwoord heeft, heeft gewonnen.

TAFELTJES KAMPIOENEN

In groep 4 en 5 is het de bedoeling dat de leerlingen alle tafeltjes leren automatiseren. Om hun vorderingen in kaart te brengen en ze te motiveren, maak ik een Tafeltjes Kampioenen Poster.

In excel maak ik een schema met op de verticale as de namen van al mijn leerlingen. De horizontale as is gevuld met de tafeltjes tot en met tien. Iedere keer als een leerling een tafeltje heeft geleerd, dan mogen ze naar mij toe komen om het af te vragen. Lukt het, dan komt er een stempel in het vakje van die tafel.

Heeft een leerling alle tien de vakjes gevuld, dan mag hij of zij proberen de tafeltjes door elkaar te beantwoorden. Lukt dat, dan is er een tafeltjesdiploma verdiend.