Meten, tijd, geld

WEITJES EN HEKJES


Wil je oppervlakte en omtrek inzichtelijk maken, denk dan eens aan dit voorbeeld van weitjes en hekjes. Wie in groep 3 werkt herkent deze context vast wel uit de rekenlessen, maar dan wordt het nog niet als oppervlakte en omtrek benoemd en in de daarop volgende jaren wordt er vaak niets meer mee gedaan.


Ik ging deze week met groep 5 aan de slag.


Voor het weitje gebruikte ik een mini-grasmatje dat ik van de kleutergroep leende en voor de hekjes platte blokjes. Heb je geen grasmatje ter beschikking, dan kun je natuurlijk ook een velletje groen papier gebruiken.


Ik benoemde deze les wel honderd keer (een beetje overdreven): ómtrek is er ómheen, óppervlakte is eróp. Zo was het voor de kinderen meteen duidelijk dat het weitje de oppervlakte was en het hekje de omtrek.  


SCHAAL ONTDEKKEN


Soms leren kinderen zoveel meer van elkaar en van de trial-and-error van het zelf proberen, dan ik ooit in een instructie zou kunnen overbrengen. Laatst was er weer een mooie gelegenheid om ze zelf te laten ontdekken wat schaal is. De leerlingen van mijn groep kregen namelijk de opdracht een plattegrond van de school te maken.


Zonder enige vorm van instructie, verdeelde ik alle ruimtes van ons schoolgebouw over de leerlingen. Ik stuurde ze op pad met een a4'tje en potlood met enkel de opdracht: maak een plattegrond van het lokaal.


Enkele minuten later druppelden de leerlingen weer terug mijn lokaal binnen met hun plattegronden. Allemaal hadden ze goed hun best gedaan, maar wat verschilden de resultaten! 


Toen kregen de leerlingen van mij de opdracht de plattegronden uit te knippen en de school als het ware in elkaar te puzzelen.


Het lukte niet!


Hoe lang ze ook probeerden, de puzzel paste niet. En tijdens het proberen ontstonden er mooie leerzame gesprekken. "Ja, maar die van jou is veel te groot." "Nee joh, die van jou is te klein." "Deze klopt niet, dat lokaal is niet vierkant, maar rechthoekig."


Na nog even overleggen waren de kinderen het erover eens: een kloppende plattegrond van de school was alleen mogelijk als iedereen zich aan dezelfde verhouding van 'in het echt' ten opzichte van 'op de kaart' houdt. En hoe heette dat ook alweer?


De dag erna gingen alle leerlingen weer op pad met pen en papier, maar deze keer ook allemaal met een rolmaat en met een schaal die we samen bepaald hadden.


En ja hoor, deze keer pasten de ruimtes wel als puzzelstukjes in elkaar!


KUBIEKE METER


In groep 7 en 8 leren de kinderen voor het eerst over inhoud. Wat een kubieke centimeter en een kubieke decimeter zijn, kunnen we gemakkelijk visueel maken met het MAB materiaal in de klas.


Maar de kubieke meter?


Ik had al vanalles uitgeprobeerd:

- Zelf een kubieke meter knutselen. (niet stevig genoeg)

- De doos van onze nieuwe wasmachine. (nog lang geen kubieke meter)

- Een zak van een kubieke meter. (zakt steeds in elkaar)


En toen kwam mijn collega juf Cindy met de perfecte oplossing. Een kubieke meter van aluminium buizen die de kinderen zelf gemakkelijk kunnen opbouwen en afbreken. En extra lief van juf Cindy: ze regelde er niet alleen eentje voor haar, maar meteen ook een voor mij!


Wat heb je nodig?

- 12 aluminium vierkante buizen à 1 meter per stuk.

- 8 hoekstukken die precies in de buizen passen.


Je kunt natuurlijk in de bouwmarkt op zoek gaan (zoals mijn lieve collega heeft gedaan), maar er is een nog simpelere opmerking, namelijk een kubieke meter bestellen via deze link. Veel succes!


WINKELHOEK


De winkelhoek van juf Paulien is een groot succes. De kinderen tellen op, sorteren, controleren, allemaal spelend. En om te verzekeren dat de kinderen steeds meer leren, heeft juf Paulien een opbouw bedacht waarin ze de hoek aanbiedt.


Fase 0:


De winkel is nu nog in opbouw. Kinderen kopen nog niks, maar maken vullen de vakken, door bijvoorbeeld groepjes te maken van 2, 5 of 10.


Fase 1:


De kinderen pakken een lijstje en leggen de spullen in hun karretje of mandje. Op de achterkant staat wat het daadwerkelijk kost. Ze gaan naar de kassa, leggen de spullen op de toonbank en tellen wat het kost. Ze vertellen aan de kassa juf wat ze denken dat het kost en deze controleert dit.


Fase 2:


Hetzelfde als de eerste fase, al wordt er nu ook betaald. Kinderen hebben een eigen beursje van thuis meegenomen en hierin zit een assortiment nepgeld wat ze van mij gekregen hebben. In eerste instantie krijgen de kinderen alleen euro's in hun beursje, als ze het aankunnen, ook centen.


Fase 3:


Kinderen hebben de eerste twee fases doorlopen en zijn ermee bekend. Nu mogen ze ook met teveel betalen en moet de kassajuf terug geven wat teveel was. Dit is de moeilijkste fase.


Tips:

- Beursjes met meerdere vakjes zijn het handigst, zodat de kinderen de euro's en centen uit elkaar kunnen houden.

- Zorg er in het begin voor dat er een sterke rekenaar achter de kassa zit, zodat de optellingen goed worden gecontroleerd.

- Laat de prijzen en boodschappenlijstjes groeien, zodat de kinderen uitgedaagd blijven.

- Laat de kinderen niet zomaar iets kopen, maar geef ze gevarieerde boodschappenlijstjes mee.

- Pas de inhoud aan de seizoenen en je thema's aan. Met kerst laat je kerstballen kopen en met Pasen chocolade eieren.



METEN MET JE LIJF


Tijdens een van mijn stages, heb ik een activiteit georganiseerd rondom lichaamsmaten. Ik heb er ook een werkboekje bij gemaakt.  Met behulp van dit boekje, krijgen de kinderen de kans om zelf te ervaren hoe 'meten met je lijf' gaat.


De les bestaat uit zes activiteiten en je verdeelt je groep in zes kleinere groepjes. Ieder groepje begint bij een van de activiteiten. Daarna wissel je door tot alle groepjes overal zijn geweest.


Voordat je aan de slag gaat, moet je de volgende spullen klaarleggen: 6 werkboekjes, 6 potloden, 1 rolmaat, 5 linialen en 2 meetlinten. Veel succes met meten!

Klik hier om het werkboekje te downloaden.



OPPERVLAKTE VAN EEN DRIEHOEK


Vandaag werkte groep 7 in de rekenles aan het berekenen van de oppervlakte van regelmatige figuren, te beginnen met driehoeken. Ik wilde dat de kinderen zelf zouden ontdekken dat je er een rechthoek van moet maken, zodat je de formule lengte keer breedte kunt gebruiken.


Om dat te doen, verdeelde ik mijn groep in twee subgroepen en gaf beide groepen eenzelfde grote driehoek en een rolmaat. Ze mochten een aantal minuten in het groepje zelf op zoek naar oplossingen. Hoewel ze heel actief aan het meten en rekenen waren, kwamen ze er nog niet uit. Ze vroegen om een hint. Het enige wat ik zei, was: “Kom maar om de instructietafel staan en neem de driehoeken mee.” Zodra de kinderen de twee driehoeken naast elkaar zagen, viel bij hen allemaal het kwartje. Ze sloegen samen druk aan het meten en hadden de oppervlakte binnen no-time berekend.


Ik heb genoten van deze les! Zelf ontdekken hoe het zit, en vooral erachter komen dat je elkaar nodig hebt om tot een goed resultaat te komen.



ZELF KLEI MAKEN


Via Facebook en Pinterest kom ik regelmatig posts tegen over het zelf maken van speelklei. Deze zijn vooral van juf Bianca, Koning van de Klei, afkomstig. Zij beschrijft op haar website www.jufbianca.nl hoe je bij elk thema in de kleutergroep een bijpassende klei kunt maken. Ik lees dit en kan niet wachten om hier zelf mee aan de slag te gaan, maar helaas, ik heb geen kleutergroep, maar een groep 7/8.


Toch heb ik deze week een oplossing bedacht om ook mijn grote kinderen met klei aan de slag te laten gaan. Ik heb groep 7 de klei namelijk zelf laten maken in een les over meten, wegen en verhoudingen. Het enige wat je nodig hebt, zijn bloem, zout, citroensap, water, olie, het basisrecept van juf Bianca, een steelpannetje en een kooktoestel. Wij hebben samen pepernotenklei gemaakt (met speculaaskruiden), maar er zijn nog veel meer variaties te bedenken. Het leukste van de activiteit vonden de kinderen misschien nog wel dat we aan het eind de kinderen uit onze kleuterbouw mochten verrassen met onze zelfgemaakte klei.


Klik hier om juf Bianca’s basisrecept voor klei te lezen.



VIERKANTE METER


Hoe groot is een vierkante meter eigenlijk? De kinderen in mijn groep weten wel dat het een meter bij een meter is, maar vinden het nog moeilijk zich hier een voorstelling bij te maken.


Als speciale opdracht voor mijn instructiegroep, heb ik ze zelf een vierkante meter laten maken. Ze kregen een rol washitape, een geodriehoek en een bordliniaal. We hebben de vierkante meter vlak bij de ingang van de klas gemaakt, zodat de kinderen deze dagelijks meerdere keren zouden zien!



BIJZONDERE KLOKKEN


Twee jaar geleden maakte ik in groep 5 een klok in de vorm van een bloem om de kinderen te helpen met klokkijken. Dit jaar maakte juf Paulien een andere handige klok voor haar klas. Bekijk de foto's maar. Hieronder lees je hoe je zelf zo'n klok maakt!


Bloemenklok:

Zo'n bloemenklok maken is helemaal niet moeilijk. Het enige wat je nodig hebt is gekleurd papier, een schaar en een dikke zwarte stift. Aan de stelle zitten een groot blaadje en een klein blaadje. Die staan voor de grote en kleine wijzer. Op het grote blaadje schrijf je 'minuten' en op het kleine blaadje schrijf je 'uren'.  De bloemblaadjes vul je met de analoge tijden, of digitale tijden, zoals op het voorbeeld hierbij te zien. Om ervoor te zorgen dat de bloemklok stevig blijft, kun je de blaadjes lamineren of met boeklon bekleden.


Steunklok:

Dit idee van de steunklok kreeg ik ingestuurd door juf Paulien! De klok koop je bijvoorbeeld bij de Blokker. Je maakt er een schijf omheen van hout (of je vraagt iemand die handig is om dat voor je te doen) en dan schilderen maar. Als je het met magneetverf doet, dan blijven de plakkertjes goed zitten. De witte band is voor de 'uur vooruit' zone. Heel inzichtelijk. Dankjewel, juf Paulien voor dit super idee!



DROOMHUIS


Deze rekenopdracht over oppervlakte kan je misschien nog eens goed van pas komen als je een verwerkingsopdracht in een les over meten nodig hebt, of op zoek bent naar een werkblad voor je plusleerlingen in de middenbouw. Of zoals bij mij, als klaaropdracht voor de weektaak.


Het werkblad is als volgt opgebouwd. Het begint met een lege plattegrond, waar de kinderen de omtrek van een huis op tekenen. Eerst verdelen de kinderen het huis in 6 ruimtes en bedenken ze voor elke ruimte een doel. Daarna berekenen ze de oppervlakte van alle individuele kamers en tellen ze deze bij elkaar op om de totale oppervlakte te weten te komen. Ten slotte volgen nog meer vragen en opdrachten over de inrichting van het huis.


Klik hier om het werkblad 'droomhuis' te downloaden.



HOEKEN, LIJNEN, VLAKKEN EN VORMEN


Wat zijn eigenlijk evenwijdige lijnen? Hoeveel graden heeft een rechte hoek? Hoe ziet een piramide er ook alweer uit? En hoe teken je een parallelogram? Allemaal vragen die je gemakkelijker uit kunt leggen met behulp van een plaatje.


Daarom heb ik posters gemaakt van verschillende hoeken, lijnen, vlakken en vormen. Je kunt ze hieronder allemaal downloaden in een vrolijk dessin. Hang ze in je klas op, of geef ze ter ondersteuning aan zwakke rekenaars.


Klik hier om de posters van hoeken te downloaden.

Klik hier om de posters van lijnen te downloaden.

Klik hier om de posters van vlakken te downloaden.

Klik hier om de posters van vormen te downloaden.


En klik hier om een overzicht van alle posters te downloaden.



HUISWERK METEN/INHOUD


Juf Natascha geeft haar groep 6 niet zomaar huiswerk mee. Om hen het rekenen met lengte- en inhoudsmaten te oefenen, heeft ze twee speciale huiswerkbladen gemaakt.


Bij het werkblad rondom de lengtematen krijgen alle kinderen een meetlint mee (1 meter, zoals de meetlinten van IKEA). Thuis meten ze met behulp van dit lint allerlei zaken op, zoals de hoogte van hun deurbel en de lengte van hun bed. Ze schrijven al deze zaken op in meters, decimeters, centimeters en millimeters.


Bij het werkblad rondom de inhoudsmaten gaan ze thuis op zoek naar de maten op verpakkingen van bijvoorbeeld een flesje nagellak en een pak melk. Deze maten noteren ze in liters, deciliters, centiliters en milliliters.


Klik hier om het huiswerkblad meten te downloaden.

Klik hier om het huiswerkblad inhoud te downloaden.


Dankjewel, juf Natascha, voor deze geweldige werkbladen!



AANGEZICHTEN TEKENEN


In groep 4 oefenen de kinderen nu met het vergelijken van bouwwerken met aangezichten. Zelf zo'n aangezicht tekenen, vinden ze nog moeilijk.


Daarom heb ik een werkblad gemaakt waar ze zelf een aangezicht kunnen tekenen van de voorkant, achterkant, linkerkant, rechterkant en bovenkant.


Zelf heb ik het als klaaropdracht gebruikt. Ik heb ze als opdracht gegeven om met 20 lego blokjes (van verschillende formaten) een bouwwerk te maken en daarvoor het werkblad in te vullen.


Klik hier om het werkblad te downloaden.



IK HEB, WIE HEEFT… KLOK


Ken je de werkvorm ‘Ik heb, wie heeft’? Hierin oefen je met de hele klas woordenschat, tafeltjes of andere onderwerpen die geautomatiseerd moeten worden. Ik heb een kaartjesblad voor de digitale en analoge klok gemaakt.


Verdeel de kaartjes over je kinderen. Heb je minder dan 30 kinderen, dan geef je sommige kinderen er twee. De activiteit begint bij een willekeurig kind. Hij of zij leest de 'wie heeft ...'  vraag voor. De leerling die op zijn kaartje het antwoord op de vraag heeft staan, is als volgende aan de beurt en lees zijn 'ik heb...' antwoord en vraag. Zo gaat het spel verder tot alle kaartjes aan de beurt zijn geweest.


Klik hier om het kaartjesblad te downloaden.



PAPIEREN BORD KLOK


Maak van een papieren bord in een handomdraai een mooie oefenklok. Leuke activiteit voor kinderen uit de middenbouw.


In groep 3 leren we nu over de klok. De kinderen kunnen de hele uren aflezen en moeten de onderdelen van een klok kunnen herkennen en plaatsen. In plaats van een schriftelijk werkje, heb ik de kinderen zelf klokken in elkaar laten zetten om te demonstreren dat ze dit doel hebben behaald.


Wanneer alle klokjes klaar zijn, worden ze in de laatjes opgeborgen en dienen ze voortaan als oefenklok.



HORLOGE SPEL


In dit spel oefenen de kinderen hun vaardigheid in het lezen van de klok met behulp van zelfgemaakte horloges. De horloges zijn gemakkelijk te maken, en de kinderen zullen het hartstikke leuk vinden om eens op een andere manier met de klok te oefenen.


Als voorbereiding op dit spel maak je eerst voor ieder kind uit de klas een horloge. Die doe je door ringetjes te knippen van een wc rol en daar een afbeelding van een analoge klok op te plakken. Je kunt ze daarna ook nog versieren, als je wilt. Nu je voor ieder kind een horloge hebt, kun je de kinderen allerlei individuele en coöperatieve opdrachten laten uitvoeren. Kijk maar hieronder voor een aantal voorbeelden.


Individuele opdrachten:

- Schrijf op hoe laat het op jouw horloge is.

- Schrijf op hoe laat het over een uur / drie kwartier / anderhalf uur op jouw horloge is.

- Schrijf beide digitale tijden op die bij jouw horloge horen.

- Klap drie keer in je handen als het vandaag echt jouw tijd is.

- Ga staan als je jouw tijd hoor (leerkracht leest tijden op).


Coöperatieve opdrachten:

- Ga in je groepje op volgorde van vroeg naar laat staan.

- Ga met de hele klas op volgorde van vroeg naar laat staan.

- Maak groepjes op basis van de stand van de grote wijzer.


 Sint 2020 Sint 2020