INFORMATIEF

5 BOEKENTIPS VOOR LEERKRACHTEN - TAAL & LEZEN



Mijn specialisatie is rekenen, maar ook ik ontkom er niet aan me ook te verdiepen in taal. Ik beschrijf vier boeken die ik regelmatig als inspiratiebron of naslagwerk gebruik en één boek dat mij vooral heel enthousiast heeft gemaakt.



Leesbeesten en boekenfeesten

Jan van Coillie


Dit boek is de bijbel op het gebied van boeken, lezen, voorlezen en boekpromotie. Ik heb het op de PABO een keer helemaal gelezen en sla het sindsdien elke jaar wel een paar keer open. Om ideeën op te doen voor leesbeleving in mijn groep, of voor een stukje achtergrondinformatie over boekoriëntatie.



Interactief voorlezen

Dita Breebaart


Goed voorlezen moet je leren, dat kun je niet vanzelf. Zeker bij de kleuters merk ik dat. De betrokkenheid van een kleuter tijdens het voorlezen van een verhaal zegt veel meer over mijn voorleeskwaliteiten dan over de aandachtsspanne van die kleuter. Dit boek geeft handvatten om op een goede manier met voorlezen aan de slag te gaan.



Op woordenjacht

Jack Duerings


Alle leerkrachten besteden wel aandacht aan woordenschat, maar iedereen op zijn eigen manier en in de verste verte is er geen lijn in te zien… Klinkt dit herkenbaar voor jouw school? Dan is dit boek iets voor jullie. Het geeft praktijkvoorbeelden van goed woordenschatonderwijs, maar ook duidelijke routines om in de hele school in te zetten.



Dyslectische kinderen leren lezen

Anneke Smits en Tom Braams


We hebben allemaal wel een leerling in onze groep (gehad) met een dyslexie verklaring. Zo’n kind heeft vaak al een achterstand, dus is nog meer dan de andere leerlingen gebaat bij effectief onderwijs. Uit dit boek haal ik concrete werkvormen om met een klein leesgroepje aan de slag te gaan.



Ik ben van boom roos vis

Ger Janssen


Wat heb ik ontzettend genoten van dit boek! Het behandelt de geschiedenis van 100 jaar aanvankelijk leesonderwijs (met name vanuit het oogpunt van Veilig Leren Lezen). Het geeft geen tips om nu in de klas aan de slag te gaan, maar is een must-read voor iedereen die in groep 3 werkt.



UIT DE DRAMADRIEHOEK


Wie regelmatig gesprekken voert, heeft er ervaring mee dat niet alle gesprekken zo lopen als gepland. Hoe positief er ook gestart wordt, de gesprekspartner hoeft vaak maar een paar kleine dingen te zeggen of je vervalt weer in de eeuwige discussie die je juist wilde voorkomen.


Door bewust te worden van de rol die je aanneemt in en deze naar het positieve om te buigen, zorg je voor een constructiever gespreksverloop. De handvatten van het oplossingsgericht communiceren kunnen hierbij helpen.


Klik hier om het artikel ‘uit de dramadriehoek’ te lezen.

HET DRIESLAGMODEL


Als je bekend bent met het protocol Ernstige RekenWiskundeproblemen of Dyscalculie (ERWD) dan weet je vast ook meer over de twee modellen: het handelingsmodel en het drieslagmodel. Mijn collega en ik besloten ons tijdens onze master studie beiden op één van de modellen toe te leggen. Voor mij werd het het drieslagmodel.


Ik zocht heel veel informatie, probeerde het uit en schreef uiteindelijk een artikel. Hoe het drieslagmodel kan worden ingezet in de realistische rekenles.


Klik hier om het artikel ‘het drieslagmodel’ te lezen.


DIALECT EN TAALVERWERVING


In diverse regio’s in Nederland spreken kinderen, naast het algemeen beschaafd Nederlands, een streektaal of dialect. In de oostelijke mijnstreek is dit ook het geval. Vaak wordt gesteld dat deze kinderen een taalachterstand kunnen oplopen, vergelijkbaar met NT2 leerlingen.


Onder veel leerkrachten is er onduidelijkheid over de invloed die het dialect spreken heeft op de beheersing van het Nederlands. Om te begrijpen waar deze onduidelijkheid vandaan kom, worden in onderstaand artikel drie vragen beantwoord over de rol van streektalen door de jaren heen, de invloed van streektalen in de taalverwerving en de aanbevelingen die de praktijk hieraan kan ontlenen.


Klik hier om ‘Dialect en taalverwerving’ te lezen.


DIRECTE INSTRUCTIEMODEL VOOR STRATEGISCH HANDELEN


Op veel scholen wordt het directe instructiemodel gebruikt. Voor de meeste reken- en taallessen is dit model toereikend. Voor de lessen begrijpend lezen, lessen in studievaardigheden en sommige realistische rekenlessen lijkt dit model minder effectief.


Met een aantal aanpassingen is het directe instructie model echter ook prima te gebruiken in de lessen begrijpend lezen. In onderstaand artikel lees je er meer over.


Klik hier om ‘Directe instructiemodel voor strategisch handelen’ te lezen.


ELEMENTAIR GETALBEGRIP


Als men spreekt over rekenen, wordt vaak gedacht aan klassieke sommen en het rekenen in groep 3 t/m 8. Minder vaak wordt de associatie met peuters en kleuters gemaakt. Maar zij rekenen ook!


Hoe verloopt de eerste rekenontwikkeling bij peuters en kleuters? Uit welke fases is het elementair getalbegrip opgebouwd. Welke rol speelt tellen in de vroegste rekenontwikkeling?


In het onderstaande artikel worden al deze vragen beantwoord.


Klik hier om ‘Elementair getalbegrip’ te lezen.



ZWAKKE LEZERS MOTIVEREN


In elke groep vind je ze: zwakke lezers. Broekhof (2014) definieert zwakke lezers als leerlingen met een leestechnisch niveau van E3 t/m E5 in groep 5 t/m 8. In de praktijk wordt het AVI niveau echter meestal als uitgangspunt gebruikt om vast te stellen of een leerling een zwakke lezer is. Ligt het AVI niveau achter op de didactische leeftijd van de leerling, dan is hij of zij een zwakke lezer. Zwakke lezers zijn daarnaast ook vaak ongemotiveerde lezers en vice versa.


Wat hebben leesniveau en leesmotivatie met elkaar te maken? Zijn er verschillen tussen jongens en meisjes? En wat kun je doen om de leesmotivatie van zwakke lezers te bevorderen?


Klik hier om ‘zwakke lezers motiveren’ te lezen.



5 BOEKENTIPS VOOR LEERKRACHTEN - REKENEN



Als rekenspecialist is het mijn taak op de hoogte te blijven van relevante literatuur met betrekking tot rekenen. De laatste jaren heb ik, mede door de opleiding Master EN, een hoop boeken over rekenontwikkeling en -didactiek gelezen. Ik deel er een aantal die ik met name de moeite waard vind om praktisch in de klas in te zetten.



Ernstige rekenwiskunde problemen en dyscalculie

Mieke van Groenestijn, Ceciel Borghouts & Christien Janssen


Hét boek over rekenonderwijs, rekenproblemen en diagnostiek. Zeker voor rekenspecialisten echt een must-have. Het beschrijft het drieslagmodel, het handelingsmodel en alle belangrijke rekenonderdelen.



Dyscalculie en rekenproblemen

Marisca Milikowski


Stuk voor stuk komen de rekenobstakels langs die jonge kinderen tegenkomen. Elke moeilijkheid heeft een eigen hoofdstuk waarin wordt beschreven wat de kenmerken ervan zijn, waarna wordt uitgelegd wat je als leerkracht het beste wel en juist niet kunt doen.



Aan de slag met rekenproblemen

Marije van Oostendorp


Voor leerkrachten van groep 1 tot en met 4 kan dit boek een uitkomst bieden voor leerlingen met rekenproblemen. Waar de voorgaande boeken theoretisch waren, is dit boek meer praktisch ingesteld. Het staat vol met vragenlijsten, voorbeelden en praktische suggesties voor wanneer een leerling blijft worstelen.



Met rekenogen gelezen

Hanneke van Bree


Dit boek legt een link tussen prentenboeken en rekenen. Het beschrijft rekenactiviteiten bij allerlei bekende prentenboeken. Omdat het al een wat ouder boek is, zijn niet alle beschreven prentenboeken meer actueel, maar je kunt de activiteiten gemakkelijk aanpassen aan meer recente exemplaren die je in je eigen groep gebruikt.



Kinderen leren rekenen

Tal-Team


Tal-Team heeft vijf boeken geschreven: ‘Jonge kinderen leren rekenen’, ‘Kinderen leren rekenen’, ‘Jonge kinderen leren meten en meetkunde’, ‘Meten en meetkunde in de bovenbouw’ en ‘Breuken, procenten, kommagetallen en verhoudingen’. Met voorbeelden van rekenlessen, rekenwerk van leerlingen en eenvoudig taalgebruik worden leerlijnen duidelijk gemaakt.


LEERLINGEN GROEPEREN EN OMGAAN MET VERSCHILLEN


Op de meeste basisscholen wordt er gewerkt met het leerstofjaarklassensysteem. Dit gaat uit van groepen gebaseerd op kalenderleeftijd, waar vervolgens bepaalde leerstof aan wordt gekoppeld. Op het aspect leeftijd na, zitten de leerlingen in het leerstofjaarklassensysteem heterogeen gegroepeerd wat betreft onder andere sekse, interesse, intelligentieniveau (Alkema, Van Dam, Kuipers, Lindhout & Tjerkstra, 2006).


Het is algemeen bekend dat verschillende kinderen ook verschillende onderwijsbehoeften hebben (Van de Weijer, Prast, Kroesbergen & Van Luit, 2011). Door puur het leerstofjaarklassensysteem te volgen, wordt hier geen rekening mee gehouden; er zal gedifferentieerd moeten worden.


In het onderstaande artikel worden meerdere vormen van differentiatie in relatie tot het groeperen van leerlingen tegen elkaar afgezet.


Klik hier om het artikel 'Groeperen en omgaan met verschillen' te lezen.


DE ONTWIKKELING VAN GETALBEGRIP


De manier waarop wij omgaan met getallen, is historisch en cultureel bepaald. Als men teruggaat in de tijd naar de periode waarin mensen voor het eerst begonnen te spreken, waren er slechts begrippen voor één, twee en 'meer'. En in de huidige tijd geldt dit nog steeds voor sommige Aboriginal stammen in Australië (Dehaene, 1997). In onze samenleving zijn getallen en rekenen echter wel heel belangrijk, en getalbegrip speelt daarin een grote rol.


Wat houdt getalbegrip in? Uit welke elementen bestaat het? En welke rol vervult de school in de ontwikkeling van het getalbegrip? Deze en andere vragen worden beantwoord in de volgende teksten.


Klik hier om het artikel 'De ontwikkeling van getalbegrip' te lezen.

5 BOEKENTIPS VOOR LEERKRACHTEN



Ik ben een echt leesbeest. Het liefst thrillers of romans en soms YA boeken, maar zo nu en dan leg ik die aan de kant voor een onderwijsgerelateerd boek. Het houdt me op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen en zorgt voor een stukje verdieping in mijn eigen lespraktijk. Soms leer ik hoe ik iets beter kan aanpakken, andere keren leer ik onderbouwen dat ik het al op de juiste manier deed. Vandaag deel ik een vijftal boeken die in mijn ogen aanraders zijn voor elke leerkracht.



Wat werkt op school

Robert Marzano


Na jarenlang onderzoek te hebben gedaan naar onderwijs, beschrijft Marzano wat er nou daadwerkelijk werkt op scholen. Er wordt ingegaan op de sterke en zwakke kanten van scholen, het belang van verzamelen van gegevens en samenwerking tussen leerkrachten. Zelf ben ik door dit boek vooral gewezen op het belang van reflecteren. Er is overigens ook een beknopte uitgave van dit boek, voor wie wel geïnteresseerd is, maar geen zin/tijd heeft om de uitgebreide versie te lezen.



Leren zichtbaar maken

John Hattie


Waar Marzano vooral naar scholen heeft gekeken en vergeleken, heeft Hattie vijftien jaar lang harde

gegevens verzameld en berekend van allerlei onderwijsinterventies Het doel van het boek: leerkrachten en scholen helpen gericht te werken aan de leerprestaties van leerlingen. Vooral de lijst met berekende effectgroottes die als bijlage aan het boek is verbonden, is een eye-opener voor mij geweest. Hattie beschrijft allerlei factoren die van invloed kunnen zijn op de prestaties van leerlingen en geeft aan hoe groot (en soms schrikbarend klein) het effect is.



Teach like a champion

Doug Lemov


Waar Marzano en Hattie zich wat meer op het onderzoek en het theoretische richten, gaat Lemov volledig op de praktijk in. 'Teach like a champion' is een boek dat altijd op mijn bureau thuis ligt. Het staat boordevol met handige tips en technieken die je morgen nog in je klas kunt toepassen. Het is op een begrijpelijke manier geschreven en geeft veel praktijkvoorbeelden. Er is onlangs ook een 2.0 versie en een versie voor het jonge kind uitgekomen. Die heb ik nog niet gelezen, maar de originele versie is in ieder geval een must-have.



Executieve functies versterken op school

Joyce Cooper-Kahn & Margaret Foster


Op de school waar ik werk, hebben de leerkrachten de afgelopen jaren nascholing gehad over executieve functies. Omdat zo'n nascholing op teamniveau vaak wat algemeen blijft, wilde ik me verder verdiepen. Ik ben blij dat ik dit boek hiervoor heb gekozen. Praktisch en duidelijk. Ook op scholen waar niet expliciet de nadruk wordt gelegd op de executieve functies, kan het worden ingezet. Cooper-Kahn en Foster geven simpelweg goede adviezen, waarmee alle kinderen uit de voeten kunnen.



Jongens zijn slimmer dan meisjes

Pedro de Bruyckere, Paul Kirschner & Casper Hulshof


Laat de titel je niet in de war brengen. De ondertitel beschrijft de essentie van het boek beter, namelijk: '35 mythes over leren en onderwijs'. Toen ik in een podcast over dit boek hoorde, moest ik het lezen. Het boek was een openbaring, maar ook een grote schok voor mij. Er is blijkbaar zoveel in onderwijsland dat wij als leerkrachten voor waar aannemen (meervoudige intelligenties, leerstijlen), maar dat nooit als dusdanig bewezen of bedoeld is geweest. Dat gecombineerd met een humoristische schrijfstijl en korte, losstaande hoofdstukken, maakt dat het boek ook nog eens heel gemakkelijk wegleest.



 Sint 2020 Sint 2020